RAFAŁ LEMKIN (1900-1959) – KORYFEUSZ LUDZKICH SUMIEŃ

Abstrakt

Podpisanie traktatów pokojowych po zakończeniu I wojny
światowej miało zapewnić międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo na świecie. Wojna
miała zostać raz na zawsze wyeliminowana z dziejów ludzkich. Tymczasem polityka
rewizjonistyczna, uprawiana przez skrajnie nacjonalistyczne ugrupowania polityczne
w Rzymie i Berlinie, cieszyła się ogromnym poparciem grup społecznych. Demokracje
zachodnie chciały uniknąć kolejnego konfliktu zbrojnego, dlatego zdecydowały się na
współpracę z reżimami w ramach polityki appeasementu. Niestety taka polityka z góry
była skazana na klęskę, czego efektem była II wojna światowa. Ogrom okrucieństw
i zbrodni popełnionych w czasie wojny był niewyobrażalny i nie mieścił się w żadnych
słownikach politycznych. Złamane zostały wszystkie elementarne zasady i prawa prowadzenia
wojny. Podeptane zostały wszelkie standardy prawa międzynarodowego, a postępowanie
wobec ludności cywilnej było wyrazem największego odhumanizowania
i barbarzyństwa jakie kiedykolwiek miało miejsce w dziejach ludzkości. Już dwa miesiące
po ataku wojsk hitlerowskich na Związek Sowiecki premier Winston Churchill
stwierdził w jednym ze swoich znakomitych przemówień, że „od czasów mongolskich
inwazji na Europę w szesnastym wieku nigdy nie było tak metodycznych, bezlitosnych
rzezi na taką skalę albo osiągających taką skalę. A jest to tylko początek. Lada chwila
szlakiem krwawych kolein hitlerowskich czołgów nadejdą głód i zarazy. Jesteśmy
świadkami bezimiennej zbrodni (podkr. – G.CH.)”1. Alianci po zakończeniu II wojny
światowej osądzili głównych zbrodniarzy niemieckich, którzy dopuścili się okropnych
zbrodni. Nauczona doświadczeniem, społeczność międzynarodowa zmusiła polityków
do działań na rzecz zabezpieczenia przyszłych pokoleń przed popełnianiem kolejnych
„bezimiennych zbrodni”. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło jednogłośnie 9 grudnia
1948 roku Konwencję w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, która weszła
w życie 12 stycznia 1951 roku. Hasło „Nigdy więcej” było na ustach całego świata
i jest powtarzane także dzisiaj. „Nigdy więcej” było powielane za każdym razem
w przypadku popełniania zbrodni ludobójstwa, zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko
ludzkości m.in: Khmerów (1975-1979), Kurdów w Iraku (1988), Rwandy (1994), Srebrenicy
(1995) czy Buczy (2022). W 2015 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło
9 grudnia Międzynarodowym Dniem Pamięci i Godności Ofiar Zbrodni Ludobójstwa
oraz Zapobiegania Tej Zbrodni. Społeczność międzynarodowa ma nadzieję, że tocząca
się wojna w Ukrainie sprawi, że zbrodniarze wojenni nie mogą czuć się już bezkarni i liczyć na uniknięcie kary za popełnianie najcięższych crime of crimes. Zadbał o to ponad
siedemdziesiąt lat wcześniej – Rafał Lemkin. Polski prawnik, twórca pojęcia „genocide”
oraz inicjator i główny architekt konwencji ONZ o ludobójstwie z 9 grudnia 1948 roku.
Ten wybitny jurysta poświecił całe swoje życie prywatne i zawodowe temu, aby już nigdy
więcej nie nazywać popełnionych przestępstw „bezimiennymi zbrodniami”, tylko
zbrodniami genocydu. Rafał Lemkin – „FATHER OF THE GENOCIDE CONVENTION”.